Sık Sorulan Sorular
Ortodonti nedir?
Ortodonti dişhekimliğinin bir uzmanlık dalıdır. Ortodonti kelimesi 'Orthos' düzgün, 'dontos' dişler anlamına gelen iki yunanca kelimeden oluşur. Ortodontik tedavi estetik bir görünüm sağlamanın yanında, çiğneme fonksiyonunu, gülümsemeyi iyileştirir ve çene konumlarını düzeltir.
Ortodontist kimdir?
Ortodontist, diş-çene düzensizliklerinin teşhis ve tedavisi konusunda uzmanlaşmış diş hekimidir. Ortodontist olmak için önce dişhekimliği fakültesini bitirmek, sonra da dört yıl veya daha uzun sürebilen bir uzmanlık ya da doktora programını tamamlamak gerekir. Bu eğitim sırasında ortodontist, diş hareketini kontrol etmek (ki bu girişimlerin genel adı ortodontidir) için ve çene gelişimini yönlendirmek (bu tedavi yaklaşımı ise çene ve yüz ortopedisi olarak adlandırılabilir) için gerekli bilgileri öğrenir. Sadece bu uzmanlık veya doktora eğitimini başarı ile tamamlamış olan diş hekimleri, ortodontist ünvanını kullanabilirler.
Ortodontik tedavi ne kadar sürer?
Ortodontik tedavinin süresi hastanın yaşına, anomalinin şiddetine ve yapılacak olan tedavi tekniğine göre değişmekle beraber, 6 ay ile 3 yıl arasında değişmektedir. Bazı kapanış bozuklukları tek fazlı bazıları da iki-üç fazlı tedavi gerektirmektedir. Ortodontik tedavinin zamanında bitmesi ve iyi sonuç alınması hasta, ailesi, aile dişhekimi ve ortodontist arasındaki iyi bir takım çalışmasına bağlıdır.
Hasta uyumu tedavi süresindeki en önmeli faktördür. Eğer hasta randevulara düzenli geliyorsa, ağız bakımı iyiyse, braketler ve tellerini sık sık kırmıyorsa, verilen aparey, lastik, vb. düzgün kullanırsa minimum sürede tedavi tamamlanır. Planlama iyi yapıldıysa ve hasta da uyumluysa en şiddetli vakalarda bile tedavi süresi 2,5 yılı geçmemelidir.
Ortodontiste en erken kaç yaşında gidilmelidir?
Daimi dişlerin 6-7 yaşlarında sürmeye başlamasıyla birlikte ortodontik problemler görülmeye başlar. Bu sebeple ilk ortodontist muayenesi için en uygun yaş 7 dir. Bazı durumlarda hemen tedaviye başlanabileceği gibi, bazen de hastanın daimi dişlerinin sürmesi beklenir. Bu arada da hasta pasif takibe alınıp (3-6 aylık periyotlarla) sürme rehberliği yapılabilir. Hastanın sadece ortodonti ile tedavi edilemeyeceği, ortodonti-cerrahi işbirliğini gerektiren 'ortognatik cerrahi' vakalarında yine hasta pasif takibe alınıp 16 yaşına gelmesi beklenebilir. Kısacası ortodontik tedaviye başlama yaşı vakaya göre değişmekte, ortodontistin muayenesi sonrasında karar verilmektedir.
Büyüdükçe dişlerim düzelir mi?
Çapraşık dişlerin büyüme ile düzelmesi mümkün değildir. Özellikle 16 yaşından sonra alt ve üst çene boyutlarında azalmalar tespit edilmiştir. Çiğneme sırasındaki kuvvetlerin ve 20 yaş dişlerinin tüm diş arkını öne doğru itmesi sonucu mevcut çapraşıklık zamanla daha da şiddetlenir. Hatta hiç çapraşık olmayan dişlerde bile yaş ilerledikçe çapraşıklık oluşabilir.
Ortodontik tedavi öncesi 20 yaş dişlerimi çektirmeli miyim?
Hayır, bu karar ortodontik muayene sonrasında verilir. Eğer 20 yaş dişlerinin pozisyonu çok kötüyse, gömükse, hastaya problem yaratıyorsa ya da öndeki dişlere baskı yapıyorsa -ortodontik tedavi görülmeyecekse bile- bu dişler çekilmelidir. Ancak bazen ortodontist yer kazanmak için diğer dişlerden bazılarının çekimine karar verebilir. Bu durumda 20 yaş dişlerinin pozisyonu da iyiyse ağızda bırakılarak hastanın çiğneme hattının kısalması engellenmiş olur.
Artık çocuk değilim hala tel takabilir miyim?
Evet. Ortodontik tedavide kesinlikle yaş sınırı yoktur. Sadece tedavi planlaması ve süresi değişebilir.
İlk ortodonti muayenesinde neler yapılacak?
Muayene randevunuza geldiğinizde size verilen formları doldurduktan sonra, ilk muayeneniz yapılır. Doğru bir teşhis koyabilmek için gerekli olan ölçü, fotoğraf ve röntgen kayıtları alınır.
İlk ortodonti muayenesinde neler öğreneceğim?
Ortodontik bir problemin olup olmadığını, problemin çözümü için neler yapılacağını, tedavinin ne kadar süreceğini, tedavinin ne kadara malolacağını öğreneceksiniz.
Diş telleri canımızı acıtır mı?
Tellerin takıldığı ilk günlerde dudakların ve yanakların iç yüzeylerinde hafif tahriş ve dişlerde çiğneme sırasında ağrı olabilir. Fakat bu şikayetler en fazla 1 hafta içerisinde geçmekte, hatta birçok hasta ağzında tel olduğunu bile unutmaktadır. Tel takılması yeni bir ayakkabı giymek gibidir. Biraz sabrederseniz teller rahattır ve buna değer.
Teller dişlerimi çürütür mü?
Teller dişleri kesinlikle çürütmez. Tam aksine braketlerin yapıştırıldığı alanlar, altına bakteri giremediği için çürükten korur. Ancak besin birikimini artırdıklarından dişler yeteri kadar fırçalanmadığında çürük oluşumu için müsait bir ortam oluştururlar. Bu yüzden her öğünden sonra dişlerinizi fırçalamalısınız.
Teller varken dişler fırçalanabilir mi?
Teller takıldıktan sonra dişler rahatlıkla fırçalanabilir. Fırçalarken kopma, çıkma gibi riskler yoktur. Ancak daha ayrıntılı bir temizlik gerektiği için biraz daha dikkatli fırçalamak gerekir. Özellikle braket ile dişeti arasında kalan kısmın ve telin altında kalan kısımların iyi temizlenmesi gerekmektedir. Bunun için özel olarak tasarlanmış ortodontik fırçalar ve ara yüz fırçaları kullanılabilir.
Teller konuşmayı etkiler mi?
Teller genelde konuşmayı etkilemez. Dilin hareket sınırları içerisinde kullanılan bazı teller, takıldıktan sonraki ilk günlerde konuşmayı olumsuz etkileyebilir. Fakat dilin bölgeye tekrar uyum sağlamasıyla bu durum ortadan kalkar.
Ortodontik tedavi sırasında hangi sıklıkta randevularım olacak?
Seanslara daha sık gelip gitmekle, ağzınızdaki tellerin aşırı gerilmesi ile tedavi süresi kısalmaz. Aksine bu durum dişlerinize zarar verir ve tedaviyi uzatabilir. Bu sebeple ortodonti hastalarına bazı özel durumlar hariç 4-6 haftadan önce randevu verilmez.
Tedavi bittikten sonra dişler tekrar bozulur mu?
Teller çıkarıldıktan sonra dişler eski pozisyonlarına dönmek isterler. Bu nedenle tedavi bittikten sonra mutlaka sabit ya da hareketli pekiştirme aygıtı yapılmalıdır. Bu apareyler önerilen sürelerde kullanılmazsa dişler tekrar bozulabilir.
Tedavi için diş çekilmesinin sakıncası var mı? Diş çekilmeden yapılan tedaviler daha mı avantajlıdır?
Ortodontik tedavi amacı ile diş çekilmesi hastalar tarafından tercih edilmeyen bir durumdur. Ortodontist için de diş çekimi son seçenektir. Diş çekimine karar vermede, alt ve üst çenedeki çapraşıklık miktarı, alt ve üst çenenin büyüme şekli ve hastanın yüz profili gibi kriterler esas alınır. Elde edilen sonucun daha stabil olacağına karar verilirse ortodontik tedavi için diş çekimi gerekebilir. Ancak neden diş çekimine karar verildiği hastaya iyice anlatılmalı, gerekirse vaka fotoğrafları gösterilerek hasta aydınlatılmalıdır.
Çocuğum gece ağzı açık uyuyor ve horluyor. Bu diş yapısına zarar verir mi?
Evet. Uzun süre yapılan ağız solunumu üst çenenin daralmasına, cocuğun yüzünün uzamasına, ön bölgede dişlerini ve dudaklarını kapatamamasına sebep olur. Bu duruma 'balık ağzı' denir. Çocuğun yüz estetiğini son derece kötü etkileyen ve çok dikkat edilmesi gereken bu durum erken yaşta bir KBB uzmanı ile konsülte edilerek mutlaka çözümlenmelidir. Burun yolunu tıkayarak ağız solunumuna sebep olan geniz etleri her ne kadar çocuk büyüdükçe küçülseler de yapacakları zararı yapmış olurlar. Eğer geniz eti 6 yaşına kadar alınmazsa sonraki yaşlarda alınsa dahi burun solunumuna geçiş -genellikle- mümkün olamamaktadır. Bu sebeple görüldükleri an cerrahi olarak alınmaları tavsiye edilmektedir.
Bu vakalara 10 yaşına kadar 'doğru' bir ortodontik tedavi uygulanmazsa, genellikle hasta ortognatik cerrahi vakasına dönüşür. Bunun için de hastanın en az 16 yaşına gelmesi beklenir ve hasta ortodonti-cerrahi işbirliği ile tedavi edilir.
Diş doktorum dişlerimi düzeltebilir mi?
Ortodontik tedavi yalnızca ortodontistler tarafından yapılır. Ortodontist olabilmek için diş hekimliği eğitimini takiben en az 4 sene süren ortodonti eğitimini almak gereklidir. Ortodontistler dişleri düzelterek doğru form ve fonksiyonu sağlayan uzmanlardır. Ortodontist yüzlerce hastaya ortodontik tedavi sağlayan uzmandır. Diş hekimlerinin bu kadar vaka görmesi ve takip etmesi olası değildir.
Ortodontik tedavi sırasında dişlerimi hangi sıklıkta fırçalamalıyım?
Her yemekten sonra ve gece yatmadan önce size tarif edilen şekilde fırçalamanız tedavinin hızlıca bitmesi açısından çok önemlidir.
Ortodontik tedavi sırasında yememem gereken şeyler var mı?
Tellerin kırılmasına sebep olabilecek sert yiyeceklerden uzak durulmalıdır. Elma, armut gibi sert şeyler ısırıp koparılarak değil, keserek yenmelidir. Özellikle erik, zeytin, kiraz gibi çekirdekli gıdalar çekirdeğiyle ağza atılmamalı, çekirdeği dışarda ayrıldıktan sonra yenmelidir. Kola, fanta, soda gibi asitli içecekler; fındık, fıstık, leblebi gibi sert gıdalar; sakız ve yumuşak şeker gibi yapışkanlı gıdalar; cips ve tost ekmeği gibi sert ve kıtır gıdalardan uzak durulmalıdır.
Ortodontik tedavi sırasında iğne yapılır mı?
Yapılmaz. Tellerin ağza uygulanması sırasında en ufak bir ağrı olmaz.
Acil randevu nedir?
Teller takıldıktan sonra ilk bir kaç gün alışma döneminde tellerin yanağınıza batması normaldir. Tellerin üzerine, size verilecek olan ortodontik mumları kapatabilirsiniz. Braketiniz koptuğunda yanağınıza batıyorsa doktorunuzu arayıp randevu alınız, batmıyorsa bir sonraki randevunuzu bekleyiniz.
Görünmeyen teller var mı?
Son yıllarda metal braketlere göre daha az dikkat çeken diş renginde porselen braketlerin kullanımı artmıştır. Ayrıca dişlerin dile bakan yüzeylerine yerleştirilen braket sistemleri (lingual braket) geliştirilmiştir. Bunların yanında şeffaf plaklar da neredeyse görünmez.
Teller çıktıktan sonra dişlerimde leke kalır mı?
Tedavi boyunca dişlerinizi düzenli olarak fırçalarsanız hiçbir leke kalmayacaktır.
Çocuğum gece parmağını emiyor. Bu zararlı mıdır?
Kötü alışkanlıklar olarak isimlendirdiğimiz parmak emme, tırnak yeme, dudak emme, yalancı emzik kullanımı gibi alışkanlıkların çocuk 4 yaşına gelene kadar bıraktırılması gerekir. Devam etmesi halinde bu alışkanlıkların yaptığı bozukluklar kalıcı hale gelir ve çocuğun ciddi ve uzun süreli ortodontik tedavi görmesi gerekir. Çocuğunuzda parmak emme varsa bir ortodontiste muayene olmanızda fayda vardır. Eğer 4 yaşından sonra bu alışkanlıklar devam ediyorsa ve çocuk kendiliğinden bu alışkanlıktan vazgeçmiyorsa ortodontist 'alışkanlık kırıcı apareyler' ile müdahale eder.
Ortodontik tedavi gerekli midir ?
Ortodontik tedavi, dişlerdeki çapraşıklığı ve çeneler arasındaki uyumsuzluğu düzelterek; sadece estetiğe yönelik olmayıp, ileride olması muhtemel dişeti hastalıkları ve alt çene eklemindeki problemleri önlemenin yanı sıra çiğneme fonksiyonunu ve bozuk olan konuşmayı düzeltmeye yardımcı olmaktadır. İlk muayene sonrası mevcut durum ve hasta eğer bu tedaviyi olursa elde edeceği fonksiyonel ve estetik kazanımlar ortodontist tarafından ayrıntılı bir şekilde anlatılır. Son kararı 'hasta' verir.
Ortodontik tedavinin hedefi nedir?
Temelde ortodontik tedavinin asıl hedefleri; çiğneme fonksiyonunun düzeltilmesi, konuşma fonksiyonunun düzeltilmesi, ağız hijyeninin daha iyi sağlanmasına yardımcı olunması, estetiğin sağlanması ve hastanın toplum içinde kendine olan güvenini artırarak psikolojik destek sağlamaktır.
Ortognatik cerrahi nedir?
Ortognatik cerrahi, yüz görünümünden memnun olmayan hastalar için uygulanan işin içine cerrahinin de girdiği ortodontik tedavinin bir çeşididir. Büyüme ve gelişim dönemi bitmiş yetişkin hastalarda hatalı çene konumları sadece ortodontik tedavi (tel tadavisi) ile düzeltilemez. Tel tedavisi ile birlikte hastaya ağız, diş, çene cerrahının ya da plastik cerrahın müdahalesi gerekmektedir. Toplumun bu konuda bilinçlenmesi ve teknolojik ilerlemeler sayesinde ortognatik cerrahi tedavi gittikçe yaygınlaşmaktadır.
Pekiştirme tedavisi nedir?
Dişlerimiz ömür boyu hareketlidirler. Özellikle çiğneme kuvvetlerinin etkisiyle hiç ortodontik tedavi görmemiş kişilerde bile ileri yaşlarda çapraşıklık oluşabilir. Ortodontik tedavi sonrası ise dişlerin yeni pozisyonlarına alışması ve etrafında iyi bir kemik desteğinin oluşması uzun zaman alır. Bu yüzden teller çıkarıldıktan sonra tekrar bozulma riskini ortadan kaldırmak için pekiştirme yapılmalıdır. Bu amaçla dişlerin arkasına ince teller yapıştırılabilir, ya da hastaya takılıp çıkarılabilen -hareketli- şeffaf plaklar verilebilir.
Ortodontik tedavi pahalı mıdır?
Ortodontik tedavi, özellikle tedavinin süresi ve hastaya uzun dönemde sağladığı fiziksel ve psikolojik faydalar düşünüldüğünde pahalı bir tedavi değildir. Birçok Ortodontist hastalara uygun ödeme imkanları sunmaktadır.